Kẽm thỏi: Nguyên liệu công nghiệp chiến lược và diễn biến thị trường đáng chú ý

Trong bức tranh toàn cầu hóa mạnh mẽ của nền công nghiệp hiện đại, kẽm thỏi không còn là cái tên xa lạ trong chuỗi cung ứng sản xuất. Từ lĩnh vực luyện kim, mạ kẽm thép, sản xuất pin, hợp kim cho đến công nghệ điện tử – kẽm thỏi đang giữ vai trò vật liệu nền tảng, góp phần định hình sự phát triển của nhiều ngành kinh tế trọng điểm. Trong bối cảnh giá nguyên liệu biến động mạnh và chuỗi cung ứng toàn cầu có nhiều xáo trộn, kẽm thỏi trở thành tâm điểm đáng chú ý của giới đầu tư, doanh nghiệp sản xuất và nhà hoạch định chính sách.

Kẽm thỏi là gì?

Kẽm thỏi là dạng nguyên liệu thô được luyện tinh từ quặng kẽm (chủ yếu là sphalerite – ZnS), có hàm lượng kẽm nguyên chất cao, thường đạt 99,995% theo tiêu chuẩn LME (London Metal Exchange). Kẽm sau khi được tinh luyện sẽ đổ thành từng thỏi có trọng lượng từ 25–50kg, tùy theo tiêu chuẩn sản xuất và thị trường tiêu thụ.

Về mặt hóa học, kẽm là kim loại màu có ký hiệu Zn, nhiệt độ nóng chảy thấp (419,5°C), có khả năng chống ăn mòn và phản ứng tốt khi hợp kim hóa. Những đặc tính này giúp kẽm thỏi trở thành vật liệu chiến lược trong nhiều lĩnh vực công nghiệp.

Ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp

Theo báo cáo từ Hiệp hội Kẽm Quốc tế (IZA), khoảng 50–60% sản lượng kẽm trên thế giới được sử dụng để mạ kẽm thép và sắt – nhằm tăng độ bền, chống gỉ, đặc biệt trong các sản phẩm như kết cấu thép, ống nước, vật liệu xây dựng, giàn giáo, cột điện, ô tô, tàu biển…

Ngoài ra, kẽm thỏi còn được ứng dụng để:

1. Sản xuất hợp kim: Hợp kim đồng – kẽm (đồng thau) trong chế tạo cơ khí, nhạc cụ, thiết bị điện;
2. Đúc áp lực: Kẽm hợp kim với nhôm, magie tạo nên vật liệu đúc chính xác dùng trong ô tô, điện tử;
3. Sản xuất pin: Như pin kẽm-carbon, pin kiềm, pin kẽm-air cho các thiết bị điện gia dụng;
4. Ngành sơn, dược phẩm, cao su: Dưới dạng oxit kẽm (ZnO), sản phẩm trung gian từ kẽm thỏi;
5. Năng lượng tái tạo: Gần đây, kẽm được nghiên cứu như nguyên liệu cho pin lưu trữ năng lượng mặt trời.

Chính tính đa dụng và giá trị chiến lược của kẽm thỏi khiến nguyên liệu này trở thành một mắt xích không thể thiếu trong chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu.

1. Tìm hiểu thêm: Kẽm thỏi KZ là gì

Diễn biến giá kẽm thỏi trên thị trường thế giới

Từ đầu năm 2024 đến nay, giá kẽm thỏi trên sàn LME có nhiều biến động đáng chú ý. Giá trung bình trong quý I dao động từ 2.350–2.700 USD/tấn, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái do nhu cầu phục hồi từ Trung Quốc – quốc gia tiêu thụ kẽm lớn nhất thế giới, chiếm gần 50% sản lượng toàn cầu.

Một số yếu tố đang chi phối thị trường kẽm bao gồm:

1. Nguồn cung thắt chặt: Nhiều mỏ khai thác tại Peru, Canada, Úc tạm dừng hoạt động do chi phí khai thác tăng và yếu tố môi trường, khiến sản lượng quặng kẽm giảm;
2. Chi phí năng lượng tăng: Giá điện cao làm chi phí tinh luyện kẽm đội lên, ảnh hưởng đến sản lượng kẽm thỏi toàn cầu;
3. Chính sách nhập khẩu từ Trung Quốc: Việc Trung Quốc điều chỉnh thuế và hạn ngạch nhập khẩu kim loại đã tác động mạnh đến giá;
4. Tồn kho tại LME thấp: Dự trữ kẽm thỏi tại các kho của LME giảm dần trong nửa đầu năm 2025, làm dấy lên lo ngại về cung – cầu.

Tuy vậy, áp lực giảm giá vẫn hiện hữu khi một số nhà máy luyện kim lớn như Glencore, Hindustan Zinc tăng công suất để đón đầu xu hướng phục hồi. Giới phân tích dự báo giá kẽm thỏi sẽ giữ ở mức 2.500–2.800 USD/tấn trong ngắn hạn, tùy vào biến động kinh tế vĩ mô toàn cầu.

Thị trường kẽm thỏi tại Việt Nam: Tiềm năng và thách thức

Tại Việt Nam, nhu cầu tiêu thụ kẽm thỏi tăng đều đặn trong 5 năm qua, chủ yếu phục vụ ngành mạ kẽm thép, sản xuất pin và vật liệu xây dựng. Tuy nhiên, nguồn cung trong nước còn hạn chế, chủ yếu đến từ một số đơn vị sản xuất lớn như Nhà máy kẽm điện phân Thái Nguyên (thuộc Tập đoàn Kim loại màu), và các doanh nghiệp nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia…

Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, năm 2024 Việt Nam nhập khẩu hơn 120.000 tấn kẽm thỏi, tăng 11% so với năm 2023. Trong đó, gần 60% đến từ Trung Quốc, còn lại là từ Hàn Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản.

Thách thức hiện nay nằm ở việc giá kẽm biến động mạnh, phụ thuộc vào thị trường quốc tế. Đồng thời, chi phí logistics và chính sách thuế nhập khẩu cũng tạo áp lực cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Cơ hội lớn lại đến từ việc ngành thép Việt Nam đang tăng tốc xuất khẩu, kéo theo nhu cầu nguyên liệu mạ kẽm tăng theo. Bên cạnh đó, chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ, vật liệu mới và năng lượng tái tạo cũng đang mở ra dư địa sử dụng kẽm thỏi lớn hơn trong các năm tới.

Xu hướng phát triển bền vững và sản xuất xanh

Trước yêu cầu giảm phát thải carbon toàn cầu, nhiều doanh nghiệp luyện kim đã chuyển hướng sang công nghệ sản xuất kẽm thân thiện môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo và tái chế kẽm từ phế liệu. Các công nghệ như luyện kẽm bằng điện phân, hoàn nguyên oxy hóa, hoặc sử dụng pin kẽm tái chế đang được quan tâm tại châu Âu và Bắc Mỹ.

Tại Việt Nam, các dự án luyện kim xanh vẫn đang ở giai đoạn thử nghiệm, tuy nhiên đây là hướng đi cần thiết để kẽm thỏi Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt khi xuất khẩu sang các thị trường như EU và Nhật Bản – nơi các quy định về “dấu chân carbon” ngày càng nghiêm ngặt.

Kẽm thỏi – vật liệu cũ, vai trò mới trong chuỗi giá trị công nghiệp

Không ồn ào như vàng hay dầu mỏ, nhưng kẽm thỏi vẫn lặng lẽ đóng vai trò chiến lược trong sự phát triển của hàng loạt ngành công nghiệp nòng cốt. Khi thế giới hướng đến công nghiệp hóa xanh và bền vững, nhu cầu đối với các vật liệu như kẽm – vốn có tính tái chế cao và đa dụng – được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng ổn định.

Với Việt Nam, bài toán đặt ra không chỉ là đảm bảo nguồn cung ổn định mà còn là nâng cao năng lực luyện kim, kiểm soát chất lượng và bắt nhịp xu hướng toàn cầu về sản xuất sạch – để kẽm thỏi không chỉ là nguyên liệu công nghiệp mà còn là giá trị xuất khẩu mang thương hiệu Việt.